Dómstími Guds er komin

Bíbliuorđini framum onnur sum adventsrřrslan festi seg viđ í síni bođan vórđu sřgd úr Dán 8:14: ”Um 2300 dagar skal halgidómurin koma til sín rćtt! ella ”um 2300 dagar skal halgidómurin reinsast!” (KJV) Hetta vóru tey vćl kendu orđini, sum řll hildu meinast viđ Jesu afturkomu. Av varrum í túsundatali hevđi hendan profeti ljóđađ sum eitt trúarinnar herróp. Řll skiltu, at teirra bestu vćntanir og střrstu vónir vóru tengdar til hesa aldargomlu spáddu hendingina. Tađ varđ stađfest, at hesir profetisku dagarnir skuldu enda í 1844.

Eins og kristinheitin annars, so meintu tey adventstrúgvandi, at jřrđin ella ein partur av henni mátti vera halgidómurin. Tey hildu tí, at reinsanin av halgidóminum merkti, at jřrđin varđ reinsađ viđ eldi á ytsta degi, og at tađ vildi henda samstundis viđ Jesu afturkomu. Tí trúu tey, at Kristus kom aftur í 1844.

Men tíđin fór uttan at Harrin kom. Tey trúgvandi vóru vís í at orđ Guds kundi ikki svíkja. Also máttu tey sjálv hava mistikiđ seg og mistulkađ okkurt í profetiini. Men hvar lá mistakiđ?

Mong góđtóku uttan víđari ta lřttu loysnina, at teir 2300 dagarnir bara ikki endađu í 1844. Men hin einasta grund, sum tey kundu geva til ta střđutakanina var, at Kristus kom ikki til ta tíđina, sum tey vćntađu. Tey hildu uppá, at um teir profeterađu dagarnir hřvdu endađ í 1844, tá vildi Kristus veriđ komin at reinsa halgidómin og tađ vildisiga at reinsa jřrđina viđ eldi. Men táiđ hann ikki kom, ja, so var tíđin bara ikki enn runnin.

Tíđarrřđin í Bíbliunnar longstu áramálsprofeti
Men at góđtaka tađ var at vraka allar fyrr gjřrdar útrokningar av profetisku áramálsrřđini. Tađ var púra greitt, at teir 2300 dagarnir tóku sína byrjan táiđ bođini frá Artaxerxes kongi av Persia um at byggja Jerusalem upp aftur fingu sítt gildiđ á heysti í 457 f.Kr. Út fra hesum var eisini tađ neyva samsvariđ stađfest til tađ spádda í Dán 9:25-27. Tćr 69 vikurnar ella fyrstu 483 árini av 2300 árum, sum skuldu leiđa fram til ein salvađan, Messias (hebraiskt) … ein salvađan, Kristus (grikskt). Táiđ Kristus í ár 27 varđ doyptur og salvađur viđ heilga Andanum - tá gekk hesin spádómurin neyvt út. Og í miđjari 70. vikuni skuldi ein salvađur, Messias, beinast burtur. Tađ hendi um váriđ ár 31, «í hálvari viku» ella 3˝ ár aftaná dópin, tí tá varđ Kristus krossfestur.

Tćr 70 vikurnar ella 490 árini skuldu serliga galda jřdarnar. Táiđ tađ tíđarskeiđ var runniđ, stađfesti tjóđin vrakan sína av Kristusi viđ at jagstra viđhaldsfólk hansara og í ár 34, tvs. 3˝ ár seinni, vendu ápostlarnir sćr til heidningarnar. Á henda hátt vóru tey fyrstu 490 árini av 2300 farin, og eftir stóđu tá 1810 ár, sum roknađ frá ár 34 lenda í 1844 e.Kr. ”Tá skal halgidómurin koma til sín rćtt” … (reinsast, KJV). Allir partar, sum nevndir vóru í profeti vóru gingnir neyvt út til tíđina. Řll útgreiningin stemmađi til punkt og prikka uttan reinsan halgidómsins í 1844. At nokta fyri, at tíđin til hetta áriđ nú var runnin, var tađ sama sum at leggja allan spurningin undir mjřrkatám og at vraka longu greitt stađfestar uppfyltar partar av profetiini.

Halgidómsins symbolir greinast
Gud hevđi leitt fólkiđ í stóru adventsrřrsluni. Máttur og stórleiki hansara hevđi merkt hana og sett dám á arbeiđiđ. Hann vildi ikki at rřrslan skuldi enda í myrkri og vónloysi, stemplađ sum fřlsk sveiman. Orđ Guds skuldi ikki gerast til ivamál og óvissu. Mong sleptu tó niđurstřđunum, sum tey hřvdu gjřrt um profetisku skeiđini og kvettu viđ rřrsluna, sum enn tók útgangstřđi í teimum. Onnur vildu ikki sleppa trúnni og sínum royndum, sum trygt stuđlađu seg á Bíbliuna og vóru stađfest av Anda Guds. Tey meintu seg at hava nýtt sunnar grundreglur til alla granskan og tulkan av profeti, og at tey tí eisini hřvdu eina skyldu til at halda fast í teimum sannleikunum, sum tey soleiđis hřvdu funniđ. Tey hildu tí fram at granska Bíbliuna á sama hátt. Og undir inniligari břn hugsađu tey tí av nýggjum um fyrr gjřrdar niđurstřđur og granskađu Bíbliuna av nýggjum, leitandi eftir, hvar mistak teirra mřguliga kundi liggja.

Táiđ tey ikki ikki hřvdu funniđ nakađ mistak í sjálvari útrokningini av tíđini til tey profetisku skeiđini, fóru tey nú at kanna spurningin um sjálvan halgidómin nćrri.

Nú funnu tey, at í Bíbliuni var eingin stuđul at finna fyri ta annars vanligu uppfatan av halgidóminum á tíđ teirra sum eitt samheiti til jřrđina. Tvřrturímóti funnu tey eina ađra fult samanhangandi forkláring um halgidómin, tađ serliga viđ honum, hvar hann var og um hvat gekk fyri seg í honum.

Í Hebrearabrćvinum verđur sagt: ”Víst hevđi nú eisini hin fyrri sáttmálin fyriskipanir sínar fyri gudstćnastuni og jřrđiska halgidóm sín. Tí tjald varđ gjřrt, hitt fremra, í tí var ljósastakin, borđiđ og sýnisbreyđini – hetta kallast hitt heilaga. Men aftan fyri annađ forhangiđ var tjaldiđ, sum kallast hitt alraheilagsta; í tí var roykilsisaltar av gulli og sáttmálařrkin, sum var klćdd viđ gulli řll sum hon var; í henni var gullkrukka viđ manna, stavur Árons, sum blómađ hevđi, og sáttmálatalvurnar. Yvir henni vóru kerúbar dýrdarinnar, sum skuggađu yvir náđistólin.”

Gamlatestamentis halgidómur
Halgidómur Ísraels, sum Hebrearabrćviđlýsirer tabernakliđ, sum Móses eftir bođi frá almáttuga Gud bygdi:”Teir skulu gera mćr halgidóm, so skal eg búgva millum teirra.”2Tađ vóru bođini til Móses, táiđ hann var á fjallinum viđ Gudi.

Ísraels fólk ferđađist í oyđimřrkini, og tabernakliđ var bygt soleiđis, at tađ kundi takast sundur og flytast úr stađ í stađ; og var tó sera vakurt. Veggirnir vóru úr lodrřttum fjalum, klćddar viđ gulli og festar í fřtur av silvuri – tađ var ein tjald-líknandi bygningur viđ stórbćrari dýrd. Loftiđ varúr fleiri lřgum av teppum. Ytsta lagiđ var úr skinni og tađ innasta úr fínum líni, sum hevđi listarliga innvovnar kerúbar.Uttanfyri var forgarđurin viđ altari til brennioffur.

Tabernakliđ sjálvtvar býtt í tađ Heilaga og tađ Allarheilagsta rúmiđ, sum vóru atskild viđdýrdarfullum forhangi. Eitt forhang sum líktist tí innara, var eisini viđ inngongdina til fremra rúmiđ, Tađ Heilaga. (Samkomurúmiđ 5 x 10 metur og tađ Allarheilagsta 5 x 5 metur, ums.).

Ljósastakin viđ sjey lampum stóđ nćstur suđurveggin og lýsti halgidómin upp bćđi nátt og dag. Borđiđ viđ sýnisbreyđunum stóđ viđ norđrara veggin. Og framman fyri forhangiđ til tađ Allarheilagsta stóđ tađ gullklćdda roykilsisaltari, har tađ áhaldandi reyk vćl angandi roykur upp frá saman viđ břnum fólksins.

Í tí Allarheilagsta stóđ lógkistan, řrkin – sum innihelt steintalvurnar, sum Gud hevđi skrivađ tíggju bođini á. Hon var gjřrd úr kostbarasta trći og řll klřdd viđ gulli. Lokiđ á řrkini er nevnt Sáttarstađiđ ella Náđistólurin og var eitt framúr listarverk. Á Náđisolinum stóđu tveir kerúbar, sum vóru gjřgnumheilir úr gulli og settir hvřrjumegin viđ, og viđ veingjunum breiddum inn yvir řrkina. Ímillum kerúbarnar opinberađi Gud seg í einum dýrdarskýggi, Shekina.

Táiđ hebreararnir búsettu seg í Kanaan varđ tabernakliđ seinni skift út viđ Salomons tempul, sum varđ bygt viđ sama lutfalli og innrćtting, hóast tađ var ein fastur bygningur og nógv střrri enn samkomutjaldiđ. Burtursćđ frá tíđini at tađ lá avtoftađ á dřgum Dánjals, so stóđ endurbygda templiđ uppi líka til oyđing Jerusalems í ár 70 e.Kr.

Hetta er tann einasti jarđiski halgidómurin, sum Bíblian umtalar. Hebrearabrćviđ nevnir hann sum halgidómin fyri tann fyrra sáttmálan. Men er so eingin halgidómur fyri tann nýggja sáttmálan?

Halgidómurin fyri Nýggja testamentiđ
Táiđ tey, sum leitađu eftir sannleikanum granskađ Hebrearabrćviđ enn einaferđ, funnu tey orđingar, sum bendu á, at ein annar halgidómur í veruleikanum hoyrdi til nýggju paktina ella nýggja sáttmálan: “Eisini tann fyrra paktin hevđi sínar ásetingar um gudstćnastuna og hon hevđi sín jarđiska halgidóm.” Orđiđ “eisini” vísir okkum, at hesin halgidómurin fyrr má hava veriđ nevndur og kendur.

Og í byrjanini av undanfarna kapitlinum lósu tey: “Samlřga tess, iđ her verđur talađ um, er nú hetta. Vit hava slíkan hřvuđsprest, sum hevur sett seg viđ hřgru síđu hásćtis hátignarinnar í Himlinum, sum tćnir í halgidómi og hinum sanna tabernakli, sum hann og ikki menniskja hevur reist.”

Her er halgidómurin lýstur í einum nýggjum sáttmála. Hagídómurin í gamla sáttmálum varđ bygdur av einum menniskja, av Mósesi. Men hendan hevur Harrin sjálvur bygt (Sálmur 9:8-9). Í i fyrra tćntu jarđiskir prestar. Í tí nýggja tćnir Kristus, okkara stóri hřvuđsprestur, sum tćnir viđ hřgru hond Guds.

Ein halgidómur var á jřrđini og ein annar í Himlinum.
Tabernakliđ, sum Móses bygdi, var gjřrt viđ tí himmalska sum til fyrimynd. Harrin segđi: “Teir skulu gera mćr halgidóm; so skal eg búgva teirra millum,” og hann segđi eisini: “Síggj nú til, at tú gert alt eftir myndini, iđ víst tćr varđ á fjallinum!”

Ápostulin, sum skrivađi Hebrearabrćviđ sigur, at hin fyrri halgidómurin var ein “mynd av tí núverandi tíđini,” og hann sigur víđari, at “tey heilagu rúmini vóru jarđiskar myndir av himmalskum lutum,” og at prestarnir, sum ofrađu gávur eftir lógini, tćntu “í einum tjaldi, sum einans var ein eftirgerđ og ein skuggi av tí himmalska.” . . . “Tí Kristus fór ikki inn í halgidóm, sum gjřrdur var viđ hondum og bert var mynd av tí sanna, nei, Hann fór inn í sjálvan Himmalin fyri nú at stíga fram fyri ásjón Guds, okkum til besta.”

Halgidómur Himmals, har Jesus í dag ger tćnastu, var tann stóra fyrimyndin, sum Móses bygdi “sín” halgidóm eftir. Gud gav av Anda sínum til tey, sum bygdu hendan jarđiska halgidómin. Tađ listarliga avrikiđ, sum kom fyri dagin, var ein opinbering av guddómligum vísdómi. Veggirnir líktust reinum gulli og gjřrdu, at ljósiđ frá tí sjeyarmađa ljósastakanum (menorah) endurbragdađi allar vegir aftur frá veggunum. Borđiđ viđ sýnisbreyđunum og roykilsisaltariđ vóru skínandi sum nýpussađ gull. Tađ undurfagra teppiđ undir loftinum hevđi innvovnar einglar í violettum, purpur- og karmosinreyđum litum, og teir gjřrdu sítt til at styrkja um heildarfatanina av řllum vakurleikanum. Aftanfyri forhangiđ var hitt heilaga skýggj Guds, Shekina, sum var ein sjónliggerđ og opinbering av nćrveru og dýrd Guds.

Tann ómetaliga dýrdin í halgidóminum gav fólkinum eina mynd av dýrdini í tí himmalska halgidóminum, har Kristus nú er farin inn og ger tćnastu okkara vegna viđ trónu Guds.

Tey vakrastu bygningsverk menniskju annars hava bygt, eru bert veikar myndir av hesum stórleika og skreyti í templinum, sum er bústađurin hjá Kongi konganna. Tađ er fylt viđ dýrd frá trónu hins Ćviga og túsindir túsindir og tíggjutúsind tíggjutúsindir tćna framman fyri honum. Skínandi serafar á varhaldi halda fyri andlitini í tilbiđjan. Men halgidómurin á jřrđini og tćnastan har, hevur tó opinberađ týđandi viđurskiftir um halgidómin í Himli og tađ, sum har verđur gjřrt fyri at frelsa menniskjuni.

Halgidómsins tvey rúm á jřrđini svarađu til tađ sama í Himmalsins halgidómi. Táiđ Jóhannes (á Patmos) sá Guds tempul í Himli, sá hann “sjey kyndlar” lýsa framman fyri trónuna. Har sá hann, at “annar eingil kom og stóđ viđ altariđ; hann hevđi roykilsisílat av gulli, og honum varđ giviđ nógv roykilsi, fyri at hann skuldi leggja tađ aftrat břnum alra hinna heilagra á gullaltariđ framman fyri hásćtiđ.” Jóhannes profetur sá síđani inn í tađ fremra rúmiđ í halgidómi Himmals, og sá ”sjey kyndlar” og “gullaltariđ”, sum í tí jarđiska tjaldsins halgdómi er víst fram sum hin 7-armađi ljósastakin og roykilsisaltariđ. “Tempul Guds í Himli var nú latiđ upp, og sáttmálařrk hansara kom til sjóndar í templi hansara. Og snarljós komu, og rřddir, torur, jarđskjálvti og stórur heglingur.” Hetta var fyrimyndin til řrkina, sum Móses gjřrdi til at varđveita lóg Guds í.

Tey, sum granskađu hetta, funnu nú óvikalig prógv fyri, at ein halgidómur er í Himli. Móses gjřrdi tjaldsins halgidóm, tabernakliđ, eftir einari fyrimynd. Ápostulin sigur at hendan fyrimyndin er tann veruligi halgidómurin , sum er í Himlinum og Jóhannes skrivar eisini, at hann sá hann har.

Í templi Himmals, har Gud er búsitandi, er hásćti hansara stovnađ og grundfest til rćttvísi (Sálmur 9:8-9). Í tí Allarheilagsta er Guds lóg, grundlógin fyri alla mannaćttina at verđa dřmd eftir. Yvir řrkini viđ lógartalvunum er sáttarstađiđ, har Kristus ákallar fyri blóđ sítt at břta í stađ syndarans. Soleiđis verđur semjan ella sáttargerđin millum rćttvísi og náđi lýst í frelsućtlanini.

Eingin annar enn hin alvísi Gud kundi verđa fřrur fyri at skapa eina slíka fyribřting enn hin almáttugi Gud, og eisini at vera fřrur fyri at fremja hana í verki. Hon fyllir allan Himmalin viđ undran og tilbiđing.

At kerubarnir í tabernaklinum hugdu viđ virđingarótta niđur á Náđistólin, vísir eisini hvussu stóran áhuga allur hin himmalski herskarin hevur fyri sáttargerđini. Hetta er náđinnar loyndarmál, sum einglarnir fegnir vilja fáa innlit í (1 Pćtur 1:12) – tađ, at Gud er rćttvísur, táiđ hann rćttvísgerđ iđrandi syndaran og endurskapar sambandiđ viđ mannaćttina, sum var fallin frá honum. Og eisini at Kristus kundi koma niđur á jřrđina at bjarga óteljandi skarum frá tí oyđandi avgrundini, og ístađin fáa tey klřdd í plettfrían rćttvísisbúna. Og á henda hátt fyri alla framtíđ at liva saman viđ einglum, sum aldrin fullu frá og at búgva Gudi nćr í allar ćvir.

Millummađur fyri nýtt testamentiđ
Verk Kristusar sum talsmađur manna, eru lýst í vřkru profeti Sakariasar, har hann er kallađur “Kvistur”. . . . “Og sig viđ hann: »So sigur Harrin Gud herskaranna: mađur skal koma, sum eitur Kvistur; undir honum skal grógva, og hann skal reinsa tempul Harrans. Ja, hann skal vinna dýrd og sita í hásćti sínum og stýra; hann skal vera prestur, har hann situr í hásćti sínum, og friđarráđ skulu vera millum teir báđar.«”

“Hann skal byggja Harrans tempul.” Viđ ofrinum og millumgongutćnastuni er Kristus bćđi byggimeistarin og grundvřllurin hjá samkomuni. Paulus nevnir hann fyri “Hornasteinin!”. . . “Í honum verđur allur bygningurin samanbundin og veksur til eitt heilagt tempul í Harranum. Og í honum verđa eisini tit bygd upp viđ hinum til bústađ Guds í Andanum.”

“Hann skal vinna ćru og makt.” Kristus eigur alla ćruna fyri, at tann falna mannaćttin er endurloyst. Ígjřgnum allar ćvigheitir fara tey frelstu at syngja um hann: “sum elskar okkum og hevur loyst okkum frá syndum okkara viđ blóđi sínum og gjřrt okkum til kongaríki, til prestar fyri Gudi og Fađir sínum! Honum veri dýrdin og mátturin í aldur og allar ćvir! Amen.”

Hann skal “sita í hásćti sínum.”. . . Sita sum prestur á trúnu síni.Hann situr ikki á “dýrdartrúnuni” nú, tí dýrdarríkiđ er ikki enn byrjađ. Ikki fyrr enn tćnastan viđ millumgongdini er liđug, vil Gud “geva honum hásćti Dávids, Fađirs hansara. . . og tá skal ikki vera endi á kongadřmi hansara.”. . . Tađ er sum prestur, at Kristus nú hevur tikiđ sćti viđ trúnu Fađir síns: ”Tann, iđ sigrar, honum skal eg veita at sita hjá mćr í hásćti mínum, eins og eg havi sigrađ og sett meg hjá Fađir mínum í hásćtiđ.”Tann ćvigi Gud, sum hevur líviđ í sćr sjálvum, hevur sítt hásćti í felag viđ hann, sum bar ”sjúkur okkara” og “pínur okkara, iđ hann legđi á seg,” og hann, sum “er freistađur í řllum á sama hátt sum vit, tó uttan synd,” fyri at hann skal kunna “koma teimum til hjálpar, sum freistađ verđa.”. . . “Men um onkur syndar, eiga vit talsmann hjá Fađirinum, Jesus Kristus, hin rćttvísi;”

Menniskjuna vegna stígur Jesus fram fyri Fađirin viđ knústum likami og lýtaleysum levnađi. Tćr sćrdu hendurnar, lřstađu fřturnir og gjřgnumstungna síđan tala til gagns fyri tey falnu menniskjuni, sum vórđu endurloyst fyri endaleysan stóran kostna.

”Tađ skal vera full semja ímillum teir báđar.” Kćrleiki Fađirsins er eins og Sonsins grundarlagiđ fyri, at mannaćttin kann verđa frelst. Jesus segđi viđ lćrusveinar sínar, áđrenn hann fór frá teimum: “...Eg skal biđja Fađirin fyri tykkum, tí Fađirin elskar tykkum aftur fyri at tit hava elskađ meg.”. . .“Tí í Kristusi samdi Gud heimin viđ seg sjálvan.” Og í tćnastuni í himmalska halgidóminum skal vera ”full semja ímillum teir báđar.”. . .”Tí so elskađi Gud heimin, at hann gav son sín, hin einborna, fyri at hvřr tann, iđ trýr á hann, skal ikki fortapast, men hava ćvigt lív.”

Halgidómsgátan loyst
Hvat er halgidómurin í grundini fyri nakađ? Svariđ er í Bíbliuni. Orđiđ halgidómur, soleiđis sum tađ er at finna í Bíbliuni, geldur í fyrstu atlřgu samkomutjald Mósesar, sum bygdi tađ eftir fyrimyndini úr Himli. Síđani hava vit í Nýggjatestamenti orđingina “hitt sanna samkomutjaldiđ” í Himlinum, tađ, sum halgidómurin á jřrđini skuldi minna okkum um. Viđ deyđa Kristusar steđgađi tann symbolska tćnastan. Og “tađ sanna samkomutjaldiđ” í Himlinum er tađ lýsta í Nýggjatestamenti. Og av tí at Dán 8:14 er uppfylt í tí kristna tíđarhúsarhaldinum, má halgidómurin, sum her fćr sína umtalu, sjálvandi vera tann fyri nýggja sáttmálan.

Táiđ teir 2300 dagarnir endađu í 1844, hevđi eingin halgidómur (Jerusalems) veriđ til á jřrđini í mong mong hundrađ ár. Spádómurin, sum sigur, at tađ skuldu ganga 2300 kvřld og morgnar, so skuldi halgidómurinin aftur koma til sín rćtt, reinsast, má tí uttan hin minsta iva galda fyri halgidómin í Himlinum.

Men tann avgerandi spurningurin er enn ósvarađur: Hvat merkir tađ at verđa reinsađur? Gamlatestamenti lćrir okkum, at ein slík gerđ var árliga í sambandi viđ halgidómin á jřrđini. Men kann so nakađ vera í Himli, sum skal reinsast?

Hebrearabrćviđ lćrir greitt, at ein slík er bćđi í halgidóminum á jřrđini og í tí í Himlinum: “Ja, nćstan alt verđur eftir lógini reinsađ viđ blóđi, og uttan at blóđ verđur úthelt, fćst ikki fyrigeving. Tađ var tá neyđugt, at avmyndir hins himmalska vórđu reinsađi soleiđis; men hitt himmalska sjálvt mátti verđa reinsađ viđ betri ofrum enn hesum.”

Í hini symbolsku halgidómstćnastuni á jřrđini var neyđugt, at hendan reinsan hendi viđ blóđi. Tađ sama er galdandi fyri ta veruligu halgidómstćnastuna í Himli – í tí fyrra viđ blóđinum frá djórum og í tí veruliga viđ blóđi Kristusar. Ápostulin sigur, at hetta má gerast viđ blóđi, tí synd ikki kann fyrigevast uttan úthelt blóđ. Reinsanin merkir tí at syndin verđur koyrd burtur.

Men hvussu kann synd vera til í sambandi viđ halgidómin, antin tađ so er í Himli ella á jřrđini? Svariđ finna vit í tí symbolsku prestatćnastuni, tí hon var í einum halgidómi, sum var “ein eftirgerđ og ein skuggi av tí himmalsku.”

Halgidómstćnastan á jřrđini var í tveimum stigum. Vanligu prestarnir gjřrdu dagligu tćnastuna í fyrra rúminum, tí Heilaga, ímeđan hřvuđspresturin einaferđ um ári gjřrdi eina serliga sáttargerđ í tí Allarheilagsta fyri at reinsa halgidómin.

Iđrandi syndararnir komu dagliga í halgidómin viđ offurdýri. Tann iđrandi legđi hondina á hřvd offurdjórsins og játtađi sína synd. Hetta var ímyndalig flytan av synd hansara yvir á óseka offurdýriđ, sum so varđ dripiđ. “Uttan at blóđ verđur úthelt, er eingin fyrigeving,” sigur ápostulin, og skrivađ er, at líviđ/sálin er í blóđinum. (Blóđiđ varđ síđani slett eftir fastari skipan) Táiđ lóg Guds var brotin kravdi og krevur hon lív syndarans. (Ez 18;4 Rom 6:21) Blóđiđ frá offurdýrum var ímyndin av spilta lívi syndarans. Offurdýriđ bar skuldir hansara og presturin sletti blóđiđ framman fyri forhangiđ. Aftan fyri hetta forhang stóđ řrkin viđ lógini í, sum syndarin hevđi brotiđ. Í hesum siđahaldi varđ syndin ígjřgnum blóđiđ borin inn í halgidómin og dálkađi hann viđ syndini.

Í nřkrum fřrum varđ blóđiđ ikki tikiđ inn í tađ Heilaga, men presturin skuldi ístađin eta kjřtiđ, eins og Móses hevđi álagt synum Árons: “Hví hava tit ikki etiđ syndaofriđ á hinum heilaga stađi? Tađ er jú háheilagt, og hann hevur giviđ tykkum tađ, fyri at tit skulu taka burtur syndaskuld samkomunnar og gera bót fyri ásjón Harrans.”Hesi bćđi siđahald umbođađu ímyndaliga flyting av syndini frá tí iđrandi syndaranum og inn í halgidómin.

Hetta hendi dag um dag alt áriđ. Synd fólksins varđ á hendan hátt flutt inn í halgidómin, og nakađ serligt mátti gerast, fyri síđani at fáa hana burtur. Gud skipađi fyri at sáttargerđ skal gerast bćđi fyri tađ Heilaga og tađ Allarheilagsta. “Soleiđis skal hann gera bót fyri halgidómin og reinsa hann frá óreinsku Ísrelsmanna og frá řllum lógbrotum teirra, řllum syndum teirra; á sama hátt skal hann gera viđ samkomutjaldiđ, iđ hjá teimum stendur, mitt í óreinsku teirra” . . . “og hann skal sjey ferđir sletta av blóđinum á tađ viđ fingrunum og soleiđis reinsa tađ og halga tađ frá óreinsku ísraelsmanna.”

Einaferđ um ári, á stóra Bótardegi, fór hřvuđspresturin í tađ Allarheilagsta fyri at reinsa halgidómin. Hetta var síđsti partur av árligu tempultćnastuni. Á stóra Bótardegi vórđu tveir geitabukkar leiddir fram fyri inngongdina til samkomutjaldiđ, og har varđ kasta lut um teir: “Áron skal kasta lut um bukkarnar, ein lut fyri Harran og ein lut fyri Azazel.”16 Tann bukkurin, sum fall Harranum í lut, skuldi slaktast sum eitt syndaoffur fyri fólkiđ. Síđani skuldi presturin (hřvuđspresturin?) taka ein part av blóđinum viđ sćr inn um forhangiđ og sletta tađ á Sáttarstađiđ /Náđistólin og framman fyri řrkina. Blóđiđ skuldi somuleiđis slettast á roykilsisaltariđ framman fyri forhangiđ.

Hann skuldi leggja báđar sínar hendur á hřvd buksins og yvir hann játtađ allar misgerđir ísraelsmanna, brot og syndir teirra, og leggja tađ á hřvdiđ á hesum bukki. Síđani skuldi hann senda hann út í oyđimřrkina (avgrundina) viđ einum manni, sum stóđ til reiđar til tess. “Áron skal leggja báđar hendur á hřvd hins livandi buks og játta yvir hann allar misgerđir ísraelsmanna og řll lógbrot teirra – allar syndir teirra; hann skal leggja tćr á hřvd buksins og síđani lata mann – sum stendur til reiđar til hetta – sleppa honum út í oyđimřrkina. Bukkurin skal tá bera allar misgerđir teirra út í oyđi land:; bukkurin skal verđa sleptur út í oyđimřrkina.”17 Hesin bukkur kom ongantíđ aftur inn í leguna, og hann, sum leiddi hann burtur skuldi vaska bćđi sćr sjálvum og klćđunum av einslistum, áđrenn hann aftur kundi koma inn í bústađarleguna.

Hesir halgisiđir skuldu vísa Ísraels fólki heilagleika Guds og hvussu hann hatar alla synd viđ andstygd. Tey kundu ikki nerta synd uttan at verđa smittađ av henni. Hvřr einstakur skuldi eyđmýkja seg ímeđan hendan sáttargerđ fór fram. Alt arbeiđiđ steđgađi og alt fólkiđ skuldi nýta dagin í břn, fřstu og djúpari sjálvsrannsakan.

Reinsanin av halgidóminum
Tađ, sum hendi í halgidómi gamla Ísraels, lćrir okkum nógv týđandi um sáttargerđina. Eitt umbođ varđ góđtikiđ, men blóđ offurdýrs kundu ikki strika syndina. Ein háttur at flyta hana inn í halgidómin varđ tó herviđ fingin til vega. Tá syndarin hevđi ofrađ blóđiđ, viđurkendi hann lógarinnar myndugleika. Hann viđurkendi og játtađi sína skuld í lógarbroti og sýndi sítt ynski um at fáa fyrigeving viđ at trúgva á Frelsaran, iđ koma skuldi. Men hann var framvegis ikki frítikin frá fordřming lógarinnar.

Á stóra bótardegi tók hřvuđspresturin offurdjór frá fólkinum og fór síđani í tađ Allarheilagsta viđ blóđinum frá hesum djóri og sletti tađ á sáttarstađiđ beint oman fyri lógina, til tess at lúka krřv hennara. Sum millummađur tók hann síđani syndina á seg sjálvan og flutti hana út úr halgidóminum á syndabukki. Táiđ hann legđi hendurnar á hřvdiđ á tí livandi bukkinum, játtađi hann allar syndirnar á hann og legđi tćr ímyndaliga á syndabukkin, sum síđani bar tćr burtur, fyri tá at vera burturbeindar med alla.

Soleiđis var halgidómstćnasta Ísraels ein “eftirgerđ og skuggi av tí himmalsku.” Tađ, sum var ímyndaligt á jřrđini er veruligt í himmalska halgidóminum. Eftir sína himmalferđ byrjađi Kristus sítt virksemi sum hřvuđsprestur. Hebrearabrćviđ lćrir tađ soleiđis: “Tí Kristus fór ikki inn í halgidóm, sum gjřrdur var viđ hondum, og bert var mynd av hinum sanna; nei, Hann fór inn í sjálvan Himmalin fyri nú at stíga fram fyri ásjón Guds, okkum til besta.”

Tćnastan, sum prestarnir veittu ígjřgnum áriđ í fremra partihalgidómsins, handan forhangiđ ímillum Heilaga partin og Forgarđin, ímyndar tćnastuna, sum Kristus byrjađi beint eftir himmalferđina. Dagliga tćnasta prestanna var at bera blóđoffur fyri synd fram fyri Gud og at gera tađ viđ roykilsi. Tađ var at leggja dýran rćttvísis anga afturat břnum teirra trúgvandi. Á sama hátt fór Kristus at bera fram blóđ sítt fyri Fađirin fyri iđrandi syndaran og at leggja sín rćttvísisanga afturat břnum hansara. Soleiđis var og er tćnastan dag um dag í halgidómi Himmals.

Ápostlarnir fylgdu Kristusi í trúnni inn í himmalska halgidómin, táiđ hann hvarv úr eygsjón teirra á himmalferđini av Oljufjallinum. Har festi vónin sítt grundarlag. Tí “í teirri vón hava vit eins og trygt og fast akker sálarinnar, sum fer inn um forhangiđ, hagar Jesus sum fyrirennari okkara fór inn, Hann, sum gjřrdist hřvuđsprestur í allar ćvir á hátti Melkizedeks.”...“Hann fór ikki viđ blóđi av bukkum og kálvum, men viđ sínum egna blóđi, einaferđ med alla inn í halgidómin og vann ćviga endurloysing.”

Tćnastan í tí Heilaga í Himli vardi góđar 18 řldir. Blóđ Kristusar varđ boriđ fram vegna angrandi syndarar at tryggja fyrigeving Fađirsins, hóast at syndir kortini enn vóru skrivađarí břkur Himmals. Á sama hátt sum at endalig sáttargerđ var í hini ímyndaligu tćnastuni, og endaliga avgreidd stóra bótardag, ein dag árliga, soleiđis skal tann veruliga sáttargerđin eisini fáast viđ burturbeining av allari synd úr halgidómi Himmals hin himmalska stóra bótardagin, áđrenn verk Kristusar at endurloysa tey frelstu erheilt endađ.(“Ein dag”ella “tann dag” merkir tíđarskeiđ. Sí tađ til dřmis frá 1 Mós 2:4; Áp 17:31 og 2 Pćt 1:20)Hendan tćnastan til okkara besta byrjađi, táiđ teir 2300 ’dagarnir’ vóru farnir, sambćrt Dánjali, at “so verđur rćtturin settur.” (Dán 7:26; 8:14.26) Tađ var táHřvuđsprestur okkara fór inn í tađ Allarheilagsta í Himli at fullgera hátíđarverkiđ viđ at reinsa halgidómin.

Í gomlu tíđini vórđu syndir fólksins lagdar á syndaoffur í Forgarđinum, og viđ blóđi djóranna av prestum myndaligafluttar inn í halgidómin, og tá í myndamáli slettađ eftir einari fastari skipan. Á sama hátt verđa angrađar syndir í trúnni á Jesus veruliga fluttar inn í himmalska halgidómin eftirNýggja sáttmálanum.

Men eins og ímyndaliga reinsanin av jarđiska halgidóminum varđ framd í sambandi viđ at syndirnar, sum hřvdu dálkađ hann ígjřgnum áriđ, vórđu burturbeindar, og soleiđis hendir tađ eisini undir veruligu reinsanini av halgidómi Himmals, at enda »dagin til dóm«...»dómstíman«, (Áp 17:31 ... Op 14:7) viđ at strika og burturbeina allar tćr í Lívsins Bók skrivađu syndirnar. (Op 3:5; Jer 17:1-10; Dán 7:10; Dán 12:1; Op 20:15)

Men áđrenn tađ kann verđa, skulu břkurnar kannast, umnú allar syndirnar eru angrađar í trúgv á Jesus, og um hesi tá hava rćttin til at heysta gagniđ av sáttargerđ Kristusar. Reinsanin av halgidóminum er tí eisini ein kanning – ein dómsviđgerđ í frástřđu (in absentia), sum má vera innan Jesus kemur aftur í skýggjunum eftir fólki sínum. Sum eisini er skilligt undirskilt sambćrt hesum síđsta spádómi í Bíbliuni: “Eg komi skjótt, og lřn mín er viđ mćr til at lata ein og hvřnn fáa, sum verk hansara er.” (Op 22:12)

Tey skiltu nú, at syndaofriđ í gamla sáttmála vísti fram til Kristus, sum skuldi ofrast. Tey skiltu eisini, at levittiski hřvuđspresturin í gomlu skipanini umbođađi Kristus sum millumgongumanni. Og at bukkurin Azazel var ímyndin av Satani, syndarinnar upphavsmanni, og at hann at enda skal bera allar tćr angrađu syndirnar. Táiđ hřvuđspresturin (Áron,fyrsti) beindi burtur syndirnar úr halgidóminum, legđi hann tćr á bukkin Azazel og slepti honum síđani út í oyđimřrkina – soleiđis at veruliga ábyrgdin fyri alla syndina at enda endiliga varđlřgd rćttvíst á tann upprunaligu seka.

Hřvuđspresturin tók viđ blóđi syndaoffursins syndirnar og legđi tćr á bukkin Azazel. Tá Kristus viđ dygdini í egna blóđi sínum hevur tikiđ syndina hjá fólki sínum burtur úr himmalska halgidóminum viđ endan av Hřvuđsprestatćnastu (verđur rópt hart út úr templinum: “Tađ er gjřrt!”- Op 16;17), og tá leggur hann tćr á Satan, sum í útintaskuldardóminum, skal bera ta endaligu revsingina. Azazel skuldi ikki venda aftur til samkomu Ísraels. Soleiđis fer Satan at verđa tikin burtur frá Gudi og fólki hansara, og til ćvigar tíđir at vera sum ongantíđ til. (Řska, Ez 28:18-19, men áđrenn tađ “arbeiđsleysur”liva 1000 ár afturat í oyđimřrkini, “leinkađur í avgrundini”, sum er oydda syndaspilta jřrđin – samanlíknađlíka illa fyri sum innan skapanina liggjandi í abyssus “...... jřrđin var oyđin og tóm.” í 1 Mós 1:1 – Abyssuser tađ grikska í umseting til Septuaginta.)