Óndu andarnir

Sambandiđ ímillum sjónliga og ósjónliga heimin – millum einglar í tćnastu Guds og virksemiđ illu anda – er týđiliga viđgjřrt í Bíbliuni og fast knýtt at mannasřguni. Fleiri og fleiri trúgva hvřrki, at illir andarella heilagir andar(einglar) eru til, og at síđst nevndu verđa“sendir út til tćnastu fyri teirra skuld, sum arva skulu frelsu.”1 Men Bíblian lćrir ikki bertat einglar eru,góđir og illir, men hevur eisini greiđ bíbliuprógv fyri, at hesir ikki eru leysir andar, sum farnir eru út úr menniskjunum viđ andlát.

Bíblian og einglarnir
Einglar vóru áđrenn menniskjuni, tí “hvřr legđi hornastein hennara - međan allar morgunstjřrnir frřddust, og allir synir Guds róptu av gleđi.”Hetta var tá grundvřllur jarđarinnar varđ lagdur. Eftir syndafalliđ vórđu einglar settir at ansa eftir lívsins trć og tađ var áđrenn fyrsta menniskjan doyđi. Einglar eru á hćgri stigi enn menniskju, tí sálmaskaldiđ sigur, at menniskjađ varđ skapađ “lítiđ lćgri enn einglar.”“Hvat er tá menniskjađ, at tćr kemur tađ í hug, menniskjabarniđ, at tú tekur tćr av tí!” . . .”Stutta tíđ lćtst tú hann vera lćgri enn einglarnar.”

Bíblian sigur eisini frá nćstan markleysa stórum taliav himmalskumeinglum, umframt mátti og dýrd teirrafyri ásjón harradřmi Guds. Eisini veit Bíblian at siga frá leiklutinum í frelsuverkinum. “Harrin hevur reist hásćti sítt í Himli og alt er lagt undir ríki hansara.” Profeturin Jóhannes skrivar: “Og eg sá; og eg hoyrdi rřdd manga eingla rundan um hásćtiđ.”

Í hovi Kongi konganna eru“kraftmiklir” einglar, sum gera ”tađ hann býđur.” Dánjal sá tíggjutúsund x tíggjutúsund og túsund x túsund av himmalsins sendibođum. Og Paulus skrivar um ”hinar mongu tíggju túsundir einglar.”. . . Hesir fóru aftur og fram sum Guds sendibođ, ”og skygdu sum snarljós”- So blendandi er dýrdin, og so skjótt er flogiđ.

Eingilin, sum sýndi seg viđ Jesu grřv, sá eisini út sum eitt snarljós og klćđir hansara vóru hvít sum kavi. Vaktirnir skulvu av rćđslu fyri honum og “vórđu sum deyđir.” Hin erni Sankerib, kongurin í Assýria, háđađi og vanćrdi Gud – og hótti Ísrael viđ týning, og ”somu nátt fór eingil Harrans út og drap í heri Assýringa 185.000 menn.”Hann ”drap allar kappar, hřvuđsmenn og herhřvdingar í heri Assýriakongs, so at hann í skomm noyddist at fara heimaftur í land sítt.”

Einglar verđa alsamt sendir at signa og hjálpa břrnum Guds.Teir komu til Ábraham viđ lyfti um signing. Teir fóru til Sodoma at bjarga rćttvísa Lot. Teir komu til Elias, sum var hálvdeyđur av mřđi og hungri í oyđimřrkini. Teir komu til Elisa viđ eldvognum og hestum at kringseta lítla býin, har hann var avbyrgdur av fíggindum. Teir hjálptu Dánjali, táiđ hann bađ um Guds vísdóm viđ hoviđ hjá heidna Nebukadnezar, tí hann hevđi droymt, og teir komu aftur til Dánjal í leyvubřlinum. Teir komu til Pćtur, tá hann var fongslađur og deyđadřmdur í fangatippi Heródesar. Einglar komu til fangarnar í Filippi og hjálptu Paulusiviđ manning hina ringu ódnarnátt út fyri Malta. Og sinn Korneliusar sannfřrdu teir til gleđibođskapin. Einglarnir sendu tá Pćtur til fremmanda heidningin viđ Frelsarans bođum. Soleiđis hava heilagir einglar altíđ tćnt břrnum Guds.

(Umsetara varskógvan: .....Samanber neyvt undir břn: Job 33:23; Jóh 14:26; 16:8 viđ Áp 10:21-22.30-33 Metiđ um ikki Heilagi Andin, Andi Guds, Talsmađurin bíbilst beint fram lisiđ vitnar heilagu andarnar til Heilaga Andan -fleirtals tileintals úttalu? jónas.)

Řll kristin hava verndareingil, sum verjirhini rćttvísu ímóti mátti Satans. Hann váttađitađ sjálvur um Job, táiđ hann svarađi Harranum:”Eg skal ikki ćtla, at tađ er fyri einki, Job óttast Gud! Nei, tú hevur jú lađa garđ um hann, og hús hansara og alt, iđ hann eigur, heilt rundanum?”Og Sálmaskaldiđ greiđir frá, at ”eingil Harrans tekur střđu rundan um tey, iđ óttast hann, og fríar tey út.”Um tey, sum trúgva á hann, segđi Frelsarin: ”Síggiđ til, at tit ongan av hesum smáu vanvirđa! Tí eg sigi tykkum, at einglar teirra í Himli síggja altíđ andlit Fađirs míns, sum í Himli er.”4 Einglarnir, heilagu andarnir, sum settir eru til at hjálpa břrnum Guds, hava áhaldandi atgongd til Gud.

Guds fólk, sum altíđ erí vanda av villleiđandi meginihjá ótroyttandi óndskapi myrkursinsfúrsta, er á hendan hátt tryggjađ áhaldandi einglaverju. Lyftiđ um hana er alneyđugt og ikki giviđ uttan góđa grund. Hóast Gud hevur lovađ břrnum sínum náđi og verju ímóti veldigu óndskapsins umbođum, nógvir í tali, ótroyttiligir fast avgjřrdir, og tí kann eingin lata illu andanna sjúku kraft fara aftur viđ borđi ella vera gáloysin um teir.

Eru devlar, illir andar, falnir einglar?
Illu andarnir vóru í byrjan syndafrítt skaptar verir. Teir hřvdu natúr, kraft og dýrd eins ogsendibođini, iđ nú mynda Guds heilagu einglar – heilagur andi hvřr sćr. Men einglarnir, sum fullufrá Gudi í synd, hava tikiđ seg saman at vanćra Gud og gera menniskjunum ónáđir.Hesir luttóku í uppreistri Satans, og vórđu viđ honum stoyttir úr Himlinum. Síđani tá hava teir veriđ í bardaga ímóti stýrisskipan Guds. Skriftin sigur frá felagsskapi teirra, ymisku tignini, skynseminum og snildleikum teirra og tíverri eisiniřllum óndu atsóknunum fyri at spilla allan friđ og eydnu fyri menniskjuni.

Gamla testamentiđ talar um lív og virki hjá illum andum, ogtá Jesus gekk á jřrđini, vístu teir serliga sína megi. Kristus var komin at fullfřra ćtlanina, sum gjřrd er at frelsa menniskjuni, og Satan kravdi tá rćttintil at ráđa yvir heiminum.

Tađ var eydnast at skipa fyri skurđgudadyrkan allastađni uttan í Palćstina. Kristus kom til einasta landiđ, sum ikki fult og heilt hevđi giviđ seg undur freistaran. Hann kom at skína ljós Himmals á hetta fólkiđ. Nú stríddust tvey veldir um harradřmiđ. Í kćrleika rćtti Jesus seg fram og bjóđađi řllum friđ og fyrigeving, sum vildu fylgja sćr. Myrkursins vald sá, at tađ ikki hevđi óavmarkađ vald og eydnađist Jesu virksemi, sokom bráđur endi á harradřmi Satans. Hann leikar tí í sum eitt leinkja ljón og brúkar treiskur alla megi sína yvir bćđi likam og sál.

Nýggja testamentiđ talar greitt um, at menniskju hava veriđ řr av illum andum.Tey vóru ikki bara sjúk av natúrligari grund. Kristus visti til fulnar, at hann stríddist ímóti illum andum og teirra virksemi.

Dřmir úr Bíbliuni
Eitt tankavekjandi dřmi um megi og óndskap illu andanna, men eisini um megi og náđi Jesusar, síggja vit í andaplágađamanninum í Gadarena. Hesinilla sálarsjúki ringdi og vríggjađu sćr viđ frođa um munnin. Luftin var full av skríggjum, ímeđan hann meiddu seg sjálvan og var til vanda fyri řll fólk nćrindis. Myrkursins fúrsti frřddi seg yvir at síggja tađ skammfílađuog blřđandi likamiđ og řru sálina. Ein av andadevlunum segđi:”Legión er navn mítt; tí vit eru nógvir.”5Í Romverjanna heri var ein legión trý til fimmtúsund mans.Herur Satans er eftir hesum mett býttur upp í herdeildir, og at hendan deildin hjá óndu andunum ikki taldi fćrri enn hesa einu legión.

Jesus gav óndu andunum bođ um at fara úr ofrinum. Aftaná sat mađurin stillur viđ Jesu fřtur. Hann var nú viđ fult skil og vinsćlur. Andarnir fingu síđani loyvi at fara í eitt stórt svínafylgi, sum stoytti seg í sjógvin og druknađi.Fyri menn í Gadarena var tađstórursmeitur, sum hevđi střrri týdning fyri teir enn signingarnar, sum Kristus hevđi giviđ. Teir bóđu nú hendan guddómliga lćknan so inniliga um at rýma hađani alt fyri eitt, og tađ passađi vćl í ćtlanir Satans. Gadarenamenn góvu Jesusi skuldina fyri řll tey mistusvínini. Sjálvsřkni og ótti kom upp í teir, og soleiđis forđađi Satan teimum í at hoyra orđ Jesusar. Satan skuldsetur altíđ tey kristnu fyri at vera orsřk til missir, vanlukkur og líđingar, heldur enn at viđgangaveruligu ábyrgdina, sum hann og vertsmenn hansara eiga.(Markus 5:1-20)

Men Jesu ćtlan kundu ikki forđast. Hann loyvdi óndu andunum at oyđa svínafylgiđ fyri at harta jřdarnar, sum fyri vinning aldu upp hesi óreinu djór. Um Jesus ikki hevđi nýtt sítt vald á andarnar, hřvdu teir ikki einans beint fyri svínunum, men eisini fyrisvínarřktarunum og eigarunum. Hesir hirđar og eigarar vórđu eirdir, tí Jesus av náđi nýtti megi sínatil at verja teir. Eisini tćnti tilburđurin lćrusveinunum til at síggja rćđuliga vald Satans á bćđi djór og menniskju. Frelsarin vildi vísa tćnarum sínum fíggindan, sum teir skuldu stríđast ímóti, soleiđisat teir ikki lótu seg lumpa og vórđu viđ undirlutan av svikaráđum hansara.

Eisini vildi Jesus vísa fólkinum mátt sín at bróta leinkjur Satans og at seta fangar leysar. Jesus helt nú fram á leiđini, men hin fríađi var eftirog vitnađi umalt miskunnsemiđ, sumhonum hevđi veriđ fyri frá Jesusi.

Bíblian sigur eisini frá řđrum líknandi tilburđum. Ein er um dóttur sýrisk-fřnitiska kvinnu, sum var álvarsliga plágađ av illum anda, sum Jesus rak út.. . . Eisini var tađ ”ein, iđ settur var av illum anda, sum var blindur og stummur.”. . . Og so var tađ ”unglingin, iđ hevđi málleysan anda, sum kastađi hann bćđi í eld og í vatn til at gera enda á honum.” . . . Og hin sinnissjúki, sum píndur var av ”óreinum, illum anda,” og órógvađi sabbatsfriđin í sýnagoguni í Kapernaum. Jesus talađi nćstan uttan undantak viđ illu andarnar sum skynsamar verur. Hann gav teimum bođ um at fara út úr ofri sínum, og bođađi teimum ikki at plága tey aftur. Táiđ tey í sýnagoguni í Kapernaum sóu stóru megi hansara ”kom rćđsla á řll, og tey tosađu hvřrt viđ annađ og sřgdu: »Hvat er hetta fyri orđ? Viđ valdi og kraft býđur hann hinum óreinu andum, og teir fara út!«”

Tey, iđ plágađ vóru av illum anda, hřvdu vanliga nógva pínu, men undantřk vóru eisini. Nřkur góvu seg av fríum vilja undir sataniska ávirkan fyri at fáa yvirnatúrliga megi. Tey stríddust sum vera man ikki viđ hesar illu andar. Til hendan bólkin hoyrdu gandakallarnir Simon og Elymas, umframt hin gentan, sum elti Paulus og Silas í Filippi. (Ap 13:8-11; 16:16)

Virksamur handan leiktjřld
Eingin er verrifyri at koma undir ávirkanillu andunum enn tey, sum hóast greiđan vitnisburđ í Skriftini kortini nokta, at Satanviđ sínum andum í heila tikiđ er til. Táiđ fólk einki vita um teir ella ikki ásanna atsóknirnar, hava teir ein ótrúligan fyrimun. Mong fylgja vegleiđing frá illum andumog halda segbara at fylgja sínariegnu tilvitsku. Tí breiđir Satan út ta trúgv, at hann ikki er til. Og júst nú endiná tíđini kemur, ger hann alt fyri at svika og oyđa enn meira. Hetta hendir ímeđan hann bćđi krógvar seg sjálvan og tann háttin, sum hann virkar eftir.

Stóri villleiđarin rćđist einki verri enn, at vit síggja villleiđing hansara. Tí fćr hann fólk at síggja seg sum eitt láturligt og vanvirđisligt skepilsi. Tađ hóvar honum vćl, at verđa lýstur sum vanskapningur, hálvt dýr og hálvt menniskja – til dřmis viđ hornum, hógvum og hala. Hann elskar tey, sum halda seg vera bćđi klók og vitandi, og tó stytta sćr stundir í spřlni og skemtileikumat nýta navn hansara til spott og spei.

Av tí at hann meistrar at krógva seg spyrja fólk: “Er slík vera veruliga til?”Eitt prógv um úrslit hansara er, at stórur partur av kristindóminum fagnar grundreglum, sum greitt stríđa ímóti vitnisburđum Bíbliunnar. Og júst tí fćr Satan so lćttliga stórt vald á tonkum teirra, sum ikki ásanna ávirkan hansara. Tey nokta fyri orđi Guds, sum er á tremur viđ dřmum um óndskapin, og vitnar um stóru fjaldu megi hansara. At Skriftin avdúkar hann, tađer tí Gud vil hjálpa okkum til at vera á varđhaldi ímóti álopum hansara.

Vit hava alla grund til at óttast vald og óndskap Satans, um vit ikki fáa vernd í tí nógv střrra valdinum hjá Frelsaranum. Mong ómaka sćr at lćsa húsini av fyri at verja lív og ognir ímóti rekavćttum, men hugsa sjáldan um óndu einglarnar, sum alsamt royna at sleppa sćr inn um hjartadyrnar, og sum vit ikki í egnari megi fáa vart okkum fyri.Loyva vit teimum inn, fara teir at řrkymla sinniđ, pína og plága likamiđ og líviđ.

Střrsta frři óndu andanna er at spjađa vesaldóm ogat leggja alt í sor. Tey, sum seta seg upp ímóti krřvum Guds og geva eftir fyri freistingum Satans nóg leingi til, at Gud at enda letur tey sigla sín egna sjógv, eru komin í eina rćđuliga střđu. Men tey, sum fylgja Jesusi Kristusi eftir, eru altíđ í tryggu varđveitslu hansara. Sterkir einglar verđa tá sendir niđur av Himli fyri at verja tey. Hin óndi er ikki fřrur fyri at bróta seg inn um tann sterka verjugarđin, sum Gud seturupp kring břrn síni